دکتر حسین ظهوری*– ونکوور
در فرهنگ غنی ایران زمین آداب و رسوم متنوعی متناسب با ایام سال وجود دارد که هر کدام دارای مفهومی خاص و جایگاهی عمیق در باور مردم است.
یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین این رسوم، مراسم نوروزی و آمادگی ورود به فصل بهار بوده که از ملزومات آن تدارک سفرهٔ هفت‌سین می‌باشد و پر واضح است که سبزه، از عناصر اصلی این سفرهٔ باستانی است.
در آئین ما ایرانیان، سبزه نماد زایش، رویش و برکت است و یمن حضور آن بر سفرهٔ نوروز تداعی‌کنندهٔ تمامی این خصایل نیکوست که همراهی سبزیِ سبزه، آن را نمایان‌تر می‌کند. اما صد افسوس که این سبزهٔ زیبا پس از سفر خود از دانه تا روی سفرهٔ هفت‌سین تنها تا روز سیزدهم مهمان ماست و من را یاد این بیت که سال‌های پیش سروده‌ام می‌اندازد:
بیچاره دلش شکست آدم برفی
ناآمده حیف رفت آدم برفی
سؤال مهم اینست که آیا امروزه و در بحبوحهٔ پیشرفت فناوری و دنیای مدرن راهکار بهتر و درخوری برای سبزهٔ هفت‌سین ما وجود ندارد؟ راهکاری که بتواند زیبایی این رسم کهن را با آموزش، حفاظت و تداوم حیات در طبیعت همگام ساخته و به اصطلاح علم محیط زیست، آن را به‌صورت پایدار و درخور درآورد؟
برای انجام این مهم پیشنهاداتی در نظر گرفته شده است که انجام آن در کوتاه و درازمدت می‌تواند نتایج پایدار و هدفمندی در حفظ محیط زیست به‌همراه داشته باشد.
شاید تا به‌حال از طریق فضای مجازی این پیام را دیده باشید که بیایید به‌جای سبزه، نهال درخت بر روی سفرهٔ هفت‌سین خود بگذاریم. این پیشنهاد خوبی‌ست اما نکتهٔ مهم این است که برای انجام هر کاری باید تمامی جوانب آن را بررسی و نتایج مثبت و منفی آن را قبل از شروع و اجرا ارزیابی کرد.
همان‌طور که می‌دانید جامعهٔ ایرانیان ساکن کانادا به‌نسبت برخی از جوامع دیگر از جمعیت کمتری برخوردار است اما به‌دلیل ریشهٔ عمیق تاریخی و فرهنگی و آئین‌های زیبا، جامعه‌ای شناخته‌شده است و تقریباً بسیاری از ساکنان کانادا با نوروز و سال نو ایرانی به‌طور کلی آشنا هستند. حال پیشنهاد این است که می‌شود با یک حرکت حساب‌شدهٔ علمی و فرهنگی نام ایران و نوروز را برای همیشه در اذهان ملیت‌های دیگر حک کرد.
اگر از امسال تصمیم بگیریم تنها سبزبودن سبزه را به سفرهٔ هفت‌سینمان اضافه کنیم، دیگر وجود خود سبزه کم‌رنگ می‌شود و این بدان معناست که می‌توان با توجه به محل زندگی‌مان و هماهنگی نهاد‌های مربوطه مانند شهرداری (این هماهنگی از طرف ما صورت می‌گیرد) اقدام به کاشت بذر گل یا خرید گل یا نهال درختان بومی‌ای کرد که کاشت آن‌ها در طبیعت منافاتی با گونه‌های دیگر و زیستگاه موجود نداشته باشد.
می توان قبل از نوروز با کاشت تخم یا بذر گل یا خرید نهال‌های کوچک این سبزی‌های زیبا را به سفرهٔ نوروزی‌مان مهمان کنیم و سپس در روز سیزدهم آن‌ها را به دامن طبیعت برده و در مکان‌هایی که از طرف شهرداری برای آن‌ها اختصاص داده می‌شود، بکاریم (حتی در مکان‌های مخصوص فضای سبز برای آپارتمان‌ها و مجتمع‌ها).
مزایای این کار:
– جلوگیری از هدر رفتن مقدار زیادی از حبوبات و غلات در هر سال
– جلوگیری از کثیف‌سازی طبیعت در روز سیزده‌به‌در
– نشان دادن اهمیت‌دادن ایرانیان به حفاظت از طبیعت در نظر سایر جوامع
– آموزش کاشت و نگهداری گل و درخت به کودکان
– همیاری فرزندان در حفاظت از طبیعت
– جلب همکاری سایر جوامع و ملیت‌ها در سال‌های بعد
همچنین می‌توانیم از فرزندانمان بخواهیم که پس از کاشت نهال برای آن نامی انتخاب کنند و نام را بر روی لوحی نوشته در کنار درخت نگهداری نمایند و در طول سال به مناسبت‌های مختلف به درخت خود سر بزنند و از آن مراقبت نمایند.
در نظر بگیرید پس از چند سال چقدر فضای سبز به مجموعهٔ اطرافمان اضافه می‌شود و یادمان باشد ما با پدیدهٔ تغییر اقلیم مواجه‌ایم و نباید تنها فضای سبز امروز کانادا را دید، باید به فکر آینده بود.
لازم به ذکر است که ریختن سبزه در طبیعت طبق بند (Litter & Desecration Prohibition Bylaw 4762, 2012, section 3.1.2) غیرقانونی است.
حال تصمیم با شماست که کدام را انتخاب کنید:
سبزهٔ دو ماهه یا درختی برای یک عمر، سبزهٔ موقت یا سبزی دائم.
*دکترای محیط زیست و تنوع زیستی
عضو SCBat (انجمن حفاظت از خفاش بریتیش کلمبیا)
https://scbats.org/v1-hossein-zohoori-ph-d
مدیر کارگروه آموزش در برنامهٔ محیط زیست ملل متحد/EUROBATS
